120 jaar geleden werd ‘cultureel collaborateur’ Willem Putman geboren

Op 7 juni is het 120 jaar geleden dat Willem Putman in Waregem werd geboren. De man, die naam en faam maakte als schrijver, leeft in zijn geboortestad voort via een gedenkplaat aan De Schakel en in de Putmanstraat die ten dele naar hem genoemd is. Een smet op zijn blazoen is de culturele collaboratie waaraan hij zich schuldig maakte.

Bij de jongere generaties doet de naam Willem Putman geen belletje meer rinkelen zoals dat bij streek- en tijdgenoot Stijn Streuvels wel nog (een beetje) het geval is. In de literaire wereld geniet hij ook niet hetzelfde aanzien als Streuvels, maar dat neemt niet weg dat hij toch wel een hele periode erg succesvol is geweest.

Willem Putman is geboren op 7 juni 1900 als zoon van Palmer Putman, toen een bekende en succesvolle Waregemnaar. “Zijn vader schreef toneelstukken, maar had ook een boekhandel en was directeur van de gemeentelijke muziekschool in Waregem”, zegt heemkundige Bernard Delange. “Willem Putman groeide dus op in een cultureel nest.”

Het zou niet lang duren voor Willem Putman zelf ook duidelijk maakte dat hij met de pen overweg kon. “Nog tijdens zijn collegejaren in het Sint-Amanduscollege in Kortrijk gaf hij een bundel eenakters uit. Die bleef niet onopgemerkt. Een tweede bundel kreeg zelfs een inleiding van Hugo Verriest, de priester-dichter die toen in Ingooigem woonde.”

Vanaf de jaren 20 van vorige eeuw schreef Willem Putman, die toen niet langer in Waregem woonde, talrijke drama’s en blijspelen die opgevoerd werden in de grote schouwburgen in Vlaanderen. “Het is toch opmerkelijk dat hij dat op zo’n jonge leeftijd al wist te bereiken”, gaat Delange verder. “Ook rederijkerskamer Kunst en Eendracht, waarmee hij nauw verbonden was, voerde zijn stukken tientallen jaren op.”

Burgerrechten kwijt

Een pijnlijk hoofdstuk is dat van de culturele collaboratie met DeVlag, de Deutsch-Vlämische Arbeitsgemeinschaft. Dat was een culturele vereniging die in de jaren dertig werd opgericht en sympathie had voor het nationaal-socialisme van Adolf Hitler. Tijdens de Tweede Wereldoorlog evolueerde DeVlag naar een collaborerende politieke partij. Willem Putman was daar als katholiek flamingant actief in en droeg daar na de oorlog ook de gevolgen van.

“Hij werd tot vier jaar cel veroordeeld en kreeg levenslange ontzetting uit zijn burgerrechten”, stipt Bernard Delange aan. “Hij verloor daardoor niet alleen zijn betrekking als inspecteur van de openbare bibliotheken in West-Vlaanderen, maar mocht ook niet langer publiceren.”

Al tijdens zijn collegejaren gaf hij een bundel eenakters uit – Bernard Delange, heemkundige

Al trok Willem Putman zich van dat laatste niet veel aan. In de herfst van 1946 werd hij vervroegd vrijgelaten en om zijn groot gezin te onderhouden, besloot hij weer te gaan schrijven. “Om geen problemen te krijgen deed hij dat onder het pseudoniem Jean du Parc”, verduidelijkt Bernard Delange. “Gerechtelijke instanties lieten dat oogluikend toe. Hij schreef nu vooral romans en had opnieuw succes.”

Geleidelijk aan kwam ook het respect voor Willem Putman terug. Dat het Kortrijkse stadsbestuur hem in 1952 vroeg om een openluchtspel te maken over de eerste naoorlogse Guldensporenviering in Kortrijk, de stad waar hij toen woonde, deed hem veel plezier. Twee jaar later werd hij ziek en stierf hij aan kanker. Amper 54 was hij.

Zoek je in Waregem nog naar sporen van de aanwezigheid van Willem Putman dan kom je in de eerste plaats uit bij de gedenkplaat aan cultuurcentrum De Schakel. “Die is er op 7 juni 1980 geplaatst, 80 jaar na zijn geboortedatum”, zegt Bernard Delange. “Dat gebeurde op initiatief van VTB-VAB. Hij is ook begraven in Waregem op de oude begraafplaats Olm perk 11 en 24. Hij ligt daar naast zijn vader en andere familieleden.”

Putmanstraat

Een andere verwijzing naar de schrijver is de Putmanstraat, een zijstraat van de Stationsstraat. “Al is die slechts ten dele naar hem genoemd”, stipt Bernard Delange aan. “In 1938 doopte het gemeentebestuur die aloude weg om tot de Palmer Putmanstraat, genoemd naar zijn vader. Pas bij de herziening van de straatnamen in 1990 werd de straatnaam ingekort tot Putmanstraat, zodat die vanaf dan ook een stuk verwees naar zoon Willem en naar dochter Julia die als missionaris werkte.”

Naar de ouderlijke woning, die zich op de hoek van de Putmanstraat en de Stationsstraat bevond, zal je tevergeefs zoeken. “Die is een paar jaar geleden afgebroken om plaats te maken voor appartementen.”

Nazaten

Tot slot is er nog de vraag of er nakomelingen van Willem Putman in Waregem wonen. Kinderen, kleinkinderen of achterkleinkinderen van Willem Putman hebben we niet gevonden. Er wonen in de streek behoorlijk wat mensen met de familienaam Putman, maar het zijn – voor zover bekend – geen nakomelingen van de auteur. Ook Waregemse heemkundigen kunnen geen uitsluitsel geven over kleinkinderen of achterkleinkinderen.

Eigenlijk is alleen duidelijk dat Willem Putman getrouwd was met Martine Vandenhaute en zes kinderen had met haar. Bernard Delange: “Vooral de naam van Luc Putman (1927-2002) springt daarbij in het oog. Hij was namelijk Belgisch ambassadeur in Marokko, Kinshasa, Moskou en Dublin.”

(Freddy Vermoere)