16 jaar na de Merkem-moorden: er lagen twee lijken in de tuin, of waren het er drie?

Een psychopaat van de zuiverste soort, zo noemden de gerechtspsychiaters Christian Fobe op zijn assisenproces over de moord op André Den Baes uit Assebroek. En op het tweede assisenproces deden ze dat nog eens over, want de Poolse moordenaar verscheen als één van de weinigen in dit land twee keer voor assisen wegens moord. Telkens werden die gepleegd in zijn huisje in Merkem bij Houthulst. “De politie heeft ons gevraagd of ze hier nog eens mochten graven, om zeker te zijn, maar het is genoeg geweest”, zeggen de huidige bewoners Hedwig en Francine.

Het is de eerste dag van de weerkundige zomer wanneer we aanbellen bij het huis in de Langemarkstraat in Merkem. Meteen is duidelijk dat het oude moordhuis, waar de politie in de loop der jaren twee lijken aantrof, niet meer bestaat. Er staat nu een kraaknette villa in hoevestijl, tot in de puntjes afgewerkt. “Houtskeletbouw, maar met een steen ervoor”, verduidelijkt de huidige bewoonster Francine Desmet.

(lees verder onder de afbeelding)

“In 2011 zag mijn man Hedwig dat dit huisje leeg stond. Toen we in de buurt informeerden, hoorden we dat het toch wel een huis met een verhaal was op zijn zachtst gezegd. Maar we waren verliefd op de prachtige tuin en het nabije Pottebos en wilden het absoluut kopen. Dat is uiteindelijk gelukt, we hebben het kunnen kopen van de pianiste”, vertelt Francine.

Roulette

Die pianiste, dat is Hanna Jaszyk. Een beroemde Poolse muzikante die trouwde met de Antwerpse notaris Matthieu Fobe en samen met hem naar Brugge uitweek. In 1993 liet ze haar neef Krystian naar België komen. De man, toen al een eind in de dertig en geboren als Krystian Hoffmann, moest naar eigen zeggen vluchten voor de maffia die hem op de hielen zat na enkele mislukte transacties met diamanten en rietsuiker. Omdat Polen toen nog niet tot de Europese Unie behoorde, rees er al snel een probleem. Notaris Fobe liet dat oplossen door Krystian Hoffmann te adopteren als zijn zoon Christian Fobe.

(lees verder onder de afbeelding)

Naast een nieuwe naam bezorgde het koppel hun nieuwe zoon ook een job. In hotel Prinsenhof in hartje Brugge, waar Hanna vaak optrad, mocht Christian aan de slag als kamerjongen. Voor het zelfverklaarde genie in computerwetenschappen en wiskunde was dat een kaakslag.

Christian ontwikkelde dan maar zelf een ingenieus softwareprogramma waarmee hij de uitkomst van roulette kon voorspellen en waarmee hij fenomenale winsten vooropstelde bij beleggingen op de beurs. Al snel maakten hij en zijn zakenpartner Stefaan D. gigantische winsten en al even gigantisch veel slachtoffers. Maar terwijl het gerecht Stefaan D. bij de kraag vatte en de man in de cel belandde, verdween Christian Fobe van de aardbodem.

30.000 euro

Lange tijd werd gedacht dat Fobe zich ophield in Ierland, dan weer werd hij gezien in Spanje of Amerika. In werkelijkheid zat hij gewoon in het buitenverblijf van zijn adoptievader in Merkem. Het is daar dat hij op 26 november 2004 het bezoek krijgt van loodgieter André Den Baes uit Assebroek. De welgestelde zelfstandige is met zijn BMW 5-reeks naar Merkem gereden met een enveloppe met 30.000 euro in.

Er ligt hier nog een spade van de dader. Of hij daarmee de putten gegraven heeft, weet ik niet

Wat hij precies kwam doen, is nooit duidelijk geworden, maar het gerecht vermoedt dat hij verstrikt zat in het web van oplichter Fobe en zijn geld wou investeren. Wat wel zeker is: Fobe en Den Baes krijgen het geweldig aan de stok met elkaar. De ruzie eindigt uiteindelijk fataal voor de Bruggeling: met twee geweerschoten in de rug en een messteek in de buik strompelt hij nog tot aan het huis van buurman Henri. Daar bloedt hij uiteindelijk dood. Terwijl Henri de hulpdiensten belt, springt Christian Fobe in de BMW van André Den Baes en verdwijnt hij met zijn 30.000 euro.

Grote put

Wanneer de speurders een huiszoeking doen in het huisje, treffen ze een paar interessante dingen aan. Niet voor het lopend onderzoek, maar voor een ander. Dat van de verdwijning van Gentenaar Jean Hyde. Die werd het laatst gezien in het station van Diksmuide, zes weken voor de moord op Den Baes. En wiens laptop blijkt nu in het huis van Christian Fobe te liggen? Juist.

(lees verder onder de afbeelding)

Meer zelfs: er ligt een Engelstalige brief op de tafel, geschreven door Christian Fobe, waarin hij zegt meer info te hebben over de moord op Jean Hyde. Buiten, dicht bij de straat, is bovendien een grote put gegraven. De speurders gaan er dan ook van uit dat André Den Baes eerst zijn graf moest graven vooraleer vermoord te worden, maar dat de man nog is kunnen vluchten. Al snel worden grote graafwerken op poten gezet. Ook de waterputten worden gecheckt, maar het lichaam van Jean Hyde wordt ondanks de massale inzet van mensen en middelen niet gevonden.

Gevaarlijke psychopaat

Wie wél gevonden wordt, is Christian Fobe. Een koppel uit Ieper, dat op reis is in het Oostenrijkse bergdorpje Ramsau Am Dachstein, herkent die patserige Pool uit hun hotel als Christian Fobe. De man wordt opgepakt en uitgeleverd en bekent zelfs dat hij André Den Baes doodde. “Maar dat was uit zelfverdediging. Den Baes bedreigde mij”, houdt Fobe vol.

Over Jean Hyde weet de Pool weinig te vertellen. “Hij is bij mij geweest voor problemen met zijn laptop. Ik ging daar wat aan werken, Jean is die avond opgehaald door een mij onbekende man”, klinkt het. Omdat er geen lijk van Jean Hyde gevonden wordt, Fobe halsstarrig blijft ontkennen en er verder geen sporen zijn, zit het onderzoek naar de verdwijning van Jean Hyde muurvast.

(lees verder onder de afbeelding)

Voor de moord op André Den Baes komt er wel een proces. In 2007 krijgt Christian Fobe na een bijzonder kort beraad van de Brugse assisenjury een levenslange gevangenisstraf opgelegd. Op het proces noemen de psychiaters hem een psychopaat en sociaal gevaarlijk. Op het proces wordt duidelijk dat André Den Baes die avond gewoon zijn geïnvesteerde geld kwam terugvragen en dat met zijn leven moest bekopen.

Spion van MI6

In 2012 krijgt toenmalig onderzoeksrechter Filiep Jodts de zaak-Jean Hyde in handen. Nadat hij het hele dossier doorploegd heeft, merkt hij dat er destijds een stuk tuin niet onderzocht werd. Samen met de civiele bescherming en de Cel Vermiste Personen van de bekende commissaris Alain Remue wordt de omgeving van het huisje van Christian Fobe opnieuw binnenstebuiten gekeerd. De graafwerken in de gietende regen verlopen moeizaam, maar leveren wel op: nadat eerst het lichaam van een soldaat uit de Eerste Wereldoorlog gevonden wordt en men nog een vijftigtal bommen uit de grond haalt, stoten de speurders op een dikke betonnen plaat. Met daaronder het lichaam van Jean Hyde.

Bijna acht jaar na zijn verdwijning is de excentrieke Gentenaar – zijn familie vermoedt dat hij ooit spion was voor de Britse geheime dienst MI6 – terecht. In zijn cel in Leuven Centraal krijgt Christian Fobe het benauwd wanneer hij het nieuws verneemt. Ontkennen lijkt geen zin meer te hebben. En toch. Toch blijft de moordende psychopaat volhouden dat hij niet verantwoordelijk is voor de dood van Hyde. “André heeft hem vermoord, ze hadden ruzie over geld. Ik heb alleen mee geholpen om de put te graven”, klonk het.

Dubbele moordenaar

Vijf jaar later, in mei 2017, verschijnt Christian Fobe voor de tweede keer voor het Brugse assisenhof wegens moord. Een proces met weinig inzet, want hij heeft al levenslang gekregen en kan niet zwaarder gestraft worden. Toch blijft Fobe ook op dat proces met de voeten van de onderzoekers spelen. Bij iedere vraag van de voorzitter antwoordt hij in het Engels “I will clarify that” (“ik zal dat verduidelijken”, red), om vervolgens een warrige uitleg te beginnen waarin een kat haar jongen niet meer vindt.

(lees verder onder de afbeelding)

Op het einde van de rit beloont de jury hem met een schuldigverklaring. Uit het hele proces bleek dat hij Jean Hyde vermoordde omdat die lastige vragen stelde over het geld dat hij geïnvesteerd had in het piramidespel van Fobe en dat hij nadien André Den Baes vermoordde om diens identiteit te kunnen stelen en te kunnen vluchten om elders een nieuw leven op te bouwen. Dankzij de alerte toeristen uit Ieper die hem in Oostenrijk herkenden, is dat niet gelukt. Vandaag zit Christian Fobe nog altijd in de gevangenis, in Oudenaarde. Omdat hij ondertussen al zestien jaar uitgezeten heeft, komt hij in principe in aanmerking om voorwaardelijk vrijgelaten te worden.

Apostel

Hedwig Bruynooghe en Francine Desmet liggen daar niet wakker van, in hun nieuwbouw in Merkem. Nochtans liggen er nog spullen van Christian Fobe. “Een paar klimtouwen en zelfs een spade. Of hij daarmee die putten gegraven heeft, weet ik niet, maar het is alvast slecht materiaal. Ik ga ze eens aan iemand cadeau doen”, grapt Hedwig.

Het koppel is gelukkig, daar midden de natuur. “Wij denken niet meer aan die zaak. Soms stoppen hier fietsers en wijzen ze naar ons huis. Dan horen we ze fezelen dat het hier is dat die moorden gebeurd zijn. Soms roep ik dan dat ze moeten opletten of dat ik ze ook in de grond ga steken. Meestal zijn ze dan rap weg”, zegt Hedwig met een knipoog. “Ik herinner me nog goed de dag dat ze belden voor die graafwerken in 2012. Het was op Goede Vrijdag en die politieman stelde zich voor als meneer Bartholomeus, zoals de apostel. Ik dacht dat ze een grap maakten. Mogen we een pelletje aftrekken?, vroegen ze, maar uiteindelijk hebben ze tot anderhalve meter diep gegraven. Nadat ze dan Jean Hyde gevonden hadden, hebben wij definitief beslist om het huisje af te gooien en een nieuwbouw te zetten. We moeten er in ieder geval niet meer mee inzitten dat hier nog iets onder de grond gevonden wordt. Alles is twee keer omgewoeld”, zegt Francine.

Alhoewel. Er is nóg een dossier. In 1995 verdween de Roemeense fagotspeler Octavian Anghel. Op 15 oktober van dat jaar zou hij een concert geven in… hotel Prinsenhof in Brugge, waar Christian Fobe toen werkte als kamerjongen. Of hij er ooit aangekomen is, is na al die jaren nog steeds niet opgehelderd. Maar feit is dat Christian Fobe die avond de opdracht had gekregen om Octavian Anghel op te vangen bij aankomst en hem zijn kamer in het hotel te wijzen. Fobe ontkent weinig verrassend ook maar iets met de verdwijning van Octavian Anghel te maken te hebben. Het lichaam van de Roemeense muzikant werd nooit teruggevonden.